موضوعات اصلي
آموزش در کشور آفتاب تابان
:استادان آموزش و پرورش در ژاپن معتقدند؛پيش از اين که معلم ها چيزي به بچه ها بياموزند، چند هفته اي بايد از بچه ها ياد بگيرند.
آنها بر اين باورند که اگر اين کار را بتوان انجام داد، آن وقت بيش از آنچه مي توان به کودکان آموخت ، خود بچه ها در پي ياد گرفتن بر خواهند آمد. به باور آنها تا معلمان تغيير نکنند، کودکان ياد نمي گيرند. ژاپني ها معتقدند که راه حل بسياري از مسائل کودکان در خود کودکان نهفته است ؛ البته به شرط اين که ياد بگيريم از کودکان بياموزيم. فهم اين نکته مي تواند از مادر، معلم ، مربي و اساسا هر کسي که با کودک سر و کار دارد يک محقق بسازد. آنچه در ادامه مي خوانيد نگاه اجمالي به تعدادي از قوانين و ويژگي هاي خاص مدارس ژاپني است.بچه هاي ژاپني ، دانش آموزاني منضبط و مقرراتي هستند. هيچگاه يک جوان دبيرستاني در حال رانندگي ديده نمي شود. آنها به طور معمول مسافت خانه تا مدرسه را با دوچرخه يا پياده مي روند. گاهي وقتها از اتوبوس و قطار هم استفاده مي کنند و چندين بار مسير خود را تغيير مي دهند. اصلا جاي تعجب نيست که يک دانش آموز ژاپني براي رسيدن به مدرسه خود 2 تا 3 ساعت در راه باشد. آنها در تمام طول راه از قوانين مدرسه اي که در آن درس مي خوانند پيروي مي کنند. به عنوان مثال خوردن آدامس و پفک ، خواندن کتاب هنگام راه رفتن و هر چيز ديگري که شهرت و اعتبار مدرسه شان را زير سوال ببرد، ممنوع است.
بيشتر جوانان ژاپني که با قطار و اتوبوس به دبيرستان هاي خود مي روند موظفند چنانچه مسافري سوار شود از جايشان بلند شوند و صندلي خود را به او بدهند. در اين کشور معلم و استاد در کلاس رياست مي کنند و هر چه بگويند بايد اجرا شود.
استانداردهاي مدارس ژاپن
بيشتر دانش آموزان ژاپني به بهترين مدارس دولتي اين کشور مي روند. بخش خصوصي آموزش در اين کشور کوچک است مگر در هنگامي که دانش آموزان خود را براي امتحان آماده کنند. ژاپن همانند امريکا يا برخي کشورهاي اروپايي مشکلات اجتماعي چنداني ندارد که موجب شود دانش آموزان بخواهند از آموزش فرار کنند. لازم به يادآوري است که بيشتر دانش آموزان انگليسي تحصيلات خود را نيمه کاره رها مي کنند. مدارس ژاپن استانداردهاي بالايي دارند و حتي دانش آموزان خانواده هايي که درآمد کمي دارند، نتايج درسي خوبي به دست مي آورند. برخي از منتقدان از فشار شديدي که مدارس ژاپن به دانش آموزان وارد مي کنند، انتقاد مي کنند.
روپوش مدارس
مدارس ژاپني در پوشيدن روپوش از اختيار برخوردار هستند. دانش آموزان برخي مدارس دولتي روپوش به تن مي کنند در حالي که دانش آموزان برخي ديگر از مدارس روپوش به تن نمي کنند؛ ولي تقريبا پوشيدن روپوش در همه مدارس خصوصي و دولتي اين کشور ضروري است. در همين حال بيشتر مدارس اين کشور با توجه به تغييرات آب و هوايي در هر فصل از يونيفورم هاي فصلي استفاده مي کنند. تعدادي از مدارس براي فصول تابستان و زمستان از روپوش هاي متفاوتي استفاده مي کنند. روپوش هاي مدارس ابتدايي و راهنمايي به کلي از يکديگر متفاوتند. مدارس ابتدايي براي انتخاب روپوش از حق انتخاب زيادي برخوردارند؛ زيرا مدلهاي گوناگوني براي دانش آموزان طراحي شده است تا هر مدرسه بتواند از روپوشي مخصوص به خود استفاده کند و اين در حالي است که مدارس راهنمايي از يکدستي بيشتري برخوردارند.
مصاحبه ورودي
ورود به يک مدرسه مناسب براي بچه هاي ژاپني يا والدين آنها خيلي مهم است. اگر آنها بتوانند وارد مدرسه ابتدايي مناسبي شوند، مي توانند از شر امتحانات ورودي ، جهنمي که بر سرنوشت تحصيلي بسياري از دانش آموزان ژاپني تاثير مي گذارد، خودداري کنند. به طور کلي مي توان گفت که ورود به مدرسه ، سرنوشت ورود به دانشگاه و دانشگاه نيز در نهايت کار و آينده آنها را رقم مي زند.
تغذيه در مدارس
تغذيه در مدارس اين کشور براساس قانون تغذيه مدارس انجام مي شود و دانش آموزان به درست غذا خوردن ، عادت مي کنند و آداب لازم را هنگام غذا خوردن مي آموزند. در بيشتر مدارس ابتدايي ، دوره اول و دوم دبيرستان ساعتي را براي غذا خوردن دانش آموزان اختصاص داده اند. در مدارس ژاپن هر گروه طبق برنامه از پيش تعيين شده به آشپزخانه مي رود و مسووليت توزيع غذا ميان همه دانش آموزان را به عهده مي گيرد. پس از تقسيم غذا ميان ديگر گروهها، آن گروه نيز غذاي خودشان را در کلاس درس و پشت همان ميزها مي خورند. هدف از اين کار تقويت عادات اجتماعي و دروني کردن آنها در دانش آموزان است.
هنگام غذا خوردن ، دانش آموزان از طريق تلويزيون هايي که در هر کلاسي وجود دارد به استوديوي خبر مدرسه متصل است ، از اخبار مدرسه مطلع مي شوند يا فيلمهاي پخش شده را نگاه مي کنند. زنگ نظافتي هم هست که همه دانش آموزان ، محيط کلاس و مدرسه را تميز مي کنند و همگي باهم مسواک مي زنند. دانش آموزان ژاپني پس از پايان کلاس هاي درس ، مدرسه را کاملا تميز مي کنند. اشوچي يا همان تميز کردن مدرسه ، شامل جارو کردن کلاسها و راهروها، تميز کردن سطل هاي زباله ، تميز کردن تخته ها و ديگر قسمتهاي مدرسه است. در مدارس ژاپن ، پست نظافتچي وجود ندارد
اين خيلي براي کودکان و والدين آنها ضروري است که در مصاحبه ورودي ، تصويري خوب و شايسته از خود نشان دهند. معاونت آموزشي مدارس به طور معمول پيش از شروع مصاحبه به والدين و دانش آموزان پيشنهاد مي کند که چه لباسي بر تن کنند. حتي مراکزي وجود دارند که پيشنهاد مي کنند دانش آموزان بايد از چه مدهايي استفاده کنند.
فناوري در مدارس ژاپن
ژاپن دومين کشور در استفاده از فناوري اطلاعات و ارتباطات در زندگي ، ازجمله زندگي آموزشي است. درعين حال ، فرهنگ مکتوب هنوز جايگاه خاص خود را دارد؛ اگرچه در سالهاي اخير مردم پول بيشتري براي دستيابي به نرم افزارها و مدلهاي جديد تلفن همراه پرداخت مي کنند و بازار کتاب تا حدودي راکد است ، ولي فرهنگ مکتوب همچنان موقعيت بالادست خود را حفظ کرده است. تقريبا همه مدارس ژاپن داراي مرکز و سايت رايانه اي هستند و به ازاي هر 15نفر دانش آموز يک رايانه وجود دارد. هر معلمي رايانه شخصي (PC) دارد و همه کلاسها رايانه دارند. تمام موسسات آموزشي به اينترنت متصلند و در فرآيند «يادگيري ياددهي» در درسهاي مختلف همچون رياضي ، علوم و علوم اجتماعي از کامپيوتر و اينترنت استفاده مي شود.
تنوع کتاب هاي آموزشي
در ژاپن به علت تنوع شرايط اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي و با تائيد وزارت آموزش و پرورش اين کشور، کتابهاي درسي متعددي چاپ مي شود. به عنوان مثال در رياضيات پايه پنجم ابتدايي چندين کتاب وجود دارد.
در ژاپن از هر 100 نفر داوطلب حدود 74 نفر موفق مي شوند به دانشگاه ها و مراکز عالي آموزشي راه يابند
متناسب با وضعيت ، ساخت و بافت اقتصادي هر منطقه کتاب درسي آن محل انتخاب مي شود؛ البته توجه به چنين تفاوت هايي غيرطبيعي نيست ، چون در اوزاکا صنعت مبتني بر توليد وسايل الکترونيکي است و در هوکايدو بر ماهيگيري ، توکيو بر تجارت و در مناطق جنوبي بر کشاورزي بنيان نهاده شده است. کتابي که در مناطق جنوبي استفاده مي شود، محتوا، عکسها و شکلهايي متناسب با زندگي اين منطقه دارد که با وضعيت اوزاکاي صنعتي تفاوت دارد.
وضعيت امتحانات در مدارس
در مدارس ابتدايي ژاپن ، امتحانات ثلث و پايان سال وجود ندارد و سنجش پيشرفت تحصيلي در پايان مقطع 6 ساله ابتدايي برگزار مي شود. به اين صورت هر دانش آموز سال اول ابتدايي به طور خودکار به کلاس دوم و بالاتر راه مي يابد. ارزشيابي دانش آموزان طبق استانداردهاي پذيرفته شده به طور مداوم و پياپي انجام مي گيرد. به عنوان مثال يک دانش آموز سال اول دوره ابتدايي بايد چند کانجي (کلمه در زبان پيچيده ژاپني) را ياد بگيرد؛ البته اگر دانش آموزي بخواهد پس از دوران ابتدايي به دوره اول دبيرستان راه يابد و خواهان آن باشد که در مدرسه بهتري پذيرفته شود، بايد در امتحانات پايان دوره تحصيلي ابتدايي ، نمره هاي بالاتري کسب کند.
آمادگي براي ورود به دانشگاه
ژاپني ها براي تحصيلات دانشگاهي ارزش بسياري قائلند. در اين کشور دو دانشگاه مشهور وجود دارد که دانش آموزان براي ورود به آنها نهايت تلاش خود را مي کنند. دانشگاه هاي توکيو و کيوتو از بهترين دانشگاه هاي آسيا و جهان هستند. فارغ التحصيلان اين دانشگاه از نظر کارفرمايان بخش خصوصي يا دولتي بهترين افراد براي استخدام در نظر گرفته مي شوند. ورود به اين دانشگاه ها مستلزم مطالعه شديد در دوران دبيرستان و شرکت در آزمون ورودي بسيار دشواري است. امتحان نهايي دانشگاه ها بسيار سخت و به همين علت بسياري از دانش آموزان ژاپني در مراکز آموزشي فوق برنامه که به دانش آموزان براي ورود به دانشگاه کمک مي کند شرکت مي کنند. برخي از دانش آموزان ژاپني که وضع والدين آنها خوب است آنها را براي تحصيل به خارج از کشور مي فرستند؛ ولي پسران باهوش معمولا به دانشگاه ها و مدارس ژاپني مي روند و از اين طريق اعتبار بيشتري به دست مي آورند. فارغ التحصيلان دبيرستاني که نمي توانند براي اولين بار در آزمون ورودي قبول شوند، دوره هاي فشرده اي براي شرکت دوباره در آزمون دانشگاه ها را مي گذرانند. براي دانش آموزان ژاپني انتخاب دبيرستان کار بسيار مهم و دشواري است. هر مدرسه امتحان ورودي خاص خود را دارد و چنانچه آنها در اين امتحان قبول نشوند، آينده کاري و شغلي شان به خطر مي افتد. در ژاپن ورود به دبيرستان و در نهايت دانشگاه بهتر يعني تضمين آينده و يافتن شغل بهتر. به همين دليل است که دانش آموزان ژاپني پس از تعطيلي روزانه مدارس به آموزشکده هايي خصوصي به نام «جوکو» مي روند. در اين آموزشکده ها، درسهاي تکميلي در زمينه هاي رياضي ، علوم و زبان ژاپني آموزش داده مي شود و تلاش براي موفقيت در کنکور دانشگاه با چنين اقداماتي شروع مي شود. هم اکنون از هر100 نفر داوطلب حدود 74 نفر موفق مي شوند به دانشگاه ها و مراکز عالي آموزشي راه يابند. رقابت در کنکور دانشگاه ، صرفا براي ورود به دانشگاه نيست. بلکه براي ورود به دانشگاه معتبرتر و با مرتبه بالاتر و رشته دلخواه است ، دانشگاه ها در گزينش دانشجو به صورت مستقيم نقش دارند.
